Enterprise architect; “Het IT-operating model is basis voor duurzame IT”
Het succes van Ventus is te danken aan tientallen IT-professionals die iedere dag hun ervaring en expertise inzetten voor onze opdrachtgevers. In de serie “Focus op Functies” laten we steeds één van hen aan het woord over zijn of haar werkzaamheden, de uitdagingen van het vak en belangrijke trends en ontwikkelingen.
Technische, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen dwingen organisaties na te denken over toekomstbestendige informatietechnologie. Dat geldt niet alleen voor commerciële bedrijven maar ook voor overheidsinstellingen. Snel kunnen inspelen op veranderingen, het waarborgen van continuïteit en kwaliteit, maar ook ruimte creëren voor experimenteren en innoveren zijn essentiële onderdelen waar het moderne IT-landschap aan moet voldoen. “Om controle te houden is sturing vanuit de architectuur noodzakelijk”, aldus Edward Nuiten, enterprise architect bij Ventus. “Een passend IT-operating model vormt daarvoor de basis.”
Wat is een IT-operating model?
Een operating model beschrijft hoe een organisatie wil werken en groeien. Het geeft aan hoe processen worden geïntegreerd en eventueel gestandaardiseerd om producten of diensten te kunnen leveren aan klanten. Het IT-operating model heeft specifiek betrekking op IT-diensten en is bepalend voor de vorming van het fundament voor de uitvoering, de foundation for execution. Eigenlijk heb je het dan over de alignment tussen de business strategie en de informatiehuishouding. Deze moeten nauw op elkaar aansluiten en met elkaar meebewegen om de organisatie in staat te stellen strategische initiatieven te kunnen ontplooien en implementeren.
Welke rol speelt het IT-operating model bij overheidsdiensten?
Overheidsinstanties zijn over het algemeen gewend om volgens de traditionele waterval manier te werken. Systemen worden robuust, veilig en betrouwbaar neergezet om processen te ondersteunen, maar zijn niet altijd berekend op wijzigingen. Denk bijvoorbeeld aan een gemeentelijke dienst als het aanvragen van een nieuw paspoort. Vroeger werd dat afgehandeld aan de balie van de eigen gemeente en moest je er 6 weken op wachten. Inmiddels zijn mensen mondiger en digitaal vaardiger geworden en stellen ze andere eisen aan dienstverlening. Het moet sneller en transparanter. Men wil nu ook vanuit huis een product kunnen aanvragen. Om in die behoefte te voorzien, moeten klantreizen worden gemaakt en de benodigde functionaliteiten worden bedacht en gerealiseerd. Zoals het online invullen van formulieren en het opvragen of aanleveren van gegevens met bijvoorbeeld DigiD.
In corona-tijd hebben veel overheden apps gerealiseerd, die moesten helpen bij het voorkomen van drukte in de binnenstad, of het registreren van allerlei zaken. De ontwikkeling van dergelijke functionaliteiten moet vaak in een zo kort mogelijke tijd plaatsvinden. Dat vereist een adequate architectuur en een aangepaste IT-voortbrengingsaanpak, waarvoor vaak ook een ander soort ICT’ers met andere vaardigheden nodig is. Ook moet de governance zodanig zijn ingericht, dat de bestaande (beheer- en ontwikkel) teams kunnen samenwerken en mensen hun plek in de organisatie kunnen vinden. Kortom, het IT-operating model moet daarop aangepast worden.
Hoe zorg je voor alignment tussen business en IT?
Als organisatie moet je bepalen op welke wijze je producten en diensten wilt (door)ontwikkelen en aanbieden. Wil je wendbaar zijn in je dienstverlening, maar ook stabiel en betrouwbaar? Dan kan dit leiden tot een tweesporenbeleid, een bimodal IT-operating model. Dat is een zogenaamd Two Speed Operating Model voor de IT-organisatie, die aansluit bij de business. Als je nieuwe IT-producten op maat wilt gaan maken, moet je bepalen of je traditioneel of op een agile manier gaat werken. Dus met een focus op ontwerp, omdat je al weet wat de eindoplossing moet zijn, of met een focus op ontwikkeling, zodat je flexibel bent en gedurende het traject nog aanpassingen kunt doen. Het bimodal operating model zorgt voor beide delivery processen, zodat je niet hoeft te kiezen tussen performance en operational excellence enerzijds en een optimale gebruikerservaring en het snel toevoegen van waarde voor de business anderzijds.
Wat wordt verstaan onder de Common Ground beweging?
De Common Ground beweging is tot stand gekomen binnen de gemeenten, maar ook grote overheidsinstanties doen eraan mee. Je kunt het zien als het moderniseren van de informatievoorziening met als doel data te ontsluiten, zodat je daar nieuwe diensten op kunt ontwikkelen. Daarvoor heb je twee dingen nodig: een stabiele basis, want data moet goed gedefinieerd en benaderbaar zijn, en de innovatieve kracht om op een agile manier snel waarde te creëren voor de business. Gemeenten zijn nu veelal gebonden aan pakketleveranciers, maar moeten de transitie maken naar het op een iteratieve wijze vernieuwen van hun IT-landschap naar een gelaagde architectuur. Wil men de common ground ook écht gaan implementeren, dan vraagt dit om een andere systeemontwikkelaanpak én om aanpassing van het IT-operating model van veel gemeenten en overheden.
Welke rol speelt architectuur in dit geheel?
Het (IT-) operating model moet ook voorzien in governance, een manier van werken om de systeemontwikkeling binnen de kaders te houden die uit de bedrijfsstrategie volgen. Architectuur is een instrument om te kijken binnen welke kaders een bepaalde gewenste verandering gerealiseerd moet worden. Welke processen ontworpen of aangepast moeten worden en welke IT nodig is en hoe je die snel kunt ontwikkelen. Kies je voor een standaardpakket of voor maatwerk op basis van herbruikbare componenten? De business strategie is hierin veelal leidend, maar aangezien IT een grote invloed heeft op het resultaat en de mogelijkheden daarvan, moet je deze vertalen naar en verbinden aan een digitale strategie. IT kan namelijk ook een enabler zijn voor nieuwe dienstverlening of producten, denk aan inzet van bijvoorbeeld Artificial Intelligence. Zo kan IT ook invloed uitoefenen op de business strategie. Daarom is een digitale strategie een betere duiding van de implementatie van een gezamenlijke visie.
Hebben alle organisaties baat bij een passend IT-operating model?
Absoluut! Het IT-operating model is in feite de brug tussen de business strategie en de wijze waarop IT wordt ontwikkeld om mee te kunnen bewegen met de behoeften van jouw omgeving. Het beschrijft essentiële elementen van de wijze waarop een (IT-)organisatie werkt en omvat onderdelen zoals de organisatiestructuur en haar manier van werken, strategie, systemen en processen, noodzakelijke kwaliteiten en talenten van medewerkers en technologie. Een goed IT-operating model zorgt voor alignment en controle met ruimte voor ontwikkeling en innovatie.
Edward Nuiten
senior architect
Wil je meer weten over onze IT-professionals? Of wil je zelf bij Ventus aan de slag? Neem dan gerust contact met ons op.